Tarım ve Orman Bakanlığı, ihracat sırasında geri gönderilen tarımsal ürünleri sıkı denetimden geçiriyor. Ürünlerin dönüş nedenine göre yapılan resmi kontrollerde, bozulmuş ya da mevzuata aykırı olanlara ülkeye giriş izni verilmiyor ve bu ürünler imha ediliyor.
Üretimden tüketime kadar uzanan zincirde, hasat öncesi tarlada, sonrasında ise hal girişleri, paketleme tesisleri, toptancı halleri ve perakende satış noktalarında pestisit kalıntısı denetimleri sürdürülüyor.
Numunelerde 800’e Yakın Etken Madde Taranıyor
İhracata konu ürünlerin analizlerinde 400 ila 800 arasında pestisit etken maddesi kontrol ediliyor. Mevzuata aykırı kalıntı ya da tavsiye dışı kullanım tespit edilen durumlarda, üretici ve gıda işletmecilerine idari yaptırımlar uygulanıyor.
Pestisit Kalıntısında Yüzde 35 Azalma Sağlandı
2021-2023 yılları arasında hasat öncesi, sonrası ve ihracat öncesi aşamalarda toplam 250 bin numune analiz edildi. Bu analizler sonucu Türkiye’de pestisit kalıntı oranı üç yılda yüzde 35 azalırken, Avrupa Birliği Gıda ve Yemde Hızlı Alarm Sistemi (RASFF) bildirimlerinde yüzde 54 düşüş yaşandı.
RASFF Bildirimleri Anında İzleniyor
AB mevzuatına uyumlu hale getirilen kontrol sisteminde, Türkiye’ye gelen her bir RASFF bildirimi özel olarak takip ediliyor. Hataların kaynağını tespit için izlenebilirlik denetimleri yapılırken, ilgili ürün gruplarındaki kontroller de artırılıyor.
Geri Dönüşler Binde 2 Seviyesinde
Türkiye, yılda 2 binden fazla tarımsal ürünü 200’den fazla ülkeye ihraç ediyor. Geri dönen ürün miktarı ise oldukça düşük seviyede: 2023’te ihraç edilen 4,6 milyon ton taze meyve-sebzeden yalnızca 6 bin tonu geri döndü. Bu oran, toplam ihracatın sadece yüzde 0,19’una karşılık geliyor.
Bazı ürünlerde geri dönüş nedenleri şöyle:
- Antep fıstığı: Aflatoksin nedeniyle 1320 sevkiyattan 15’i döndü.
- Kuru incir: Aflatoksin ve okratoksin nedeniyle 4 bin 836 sevkiyattan 49’u döndü.
- Kuru kayısı: Fazla kükürt dioksit nedeniyle son 4 yılda 17 bin 686 tonluk üründen 41,5 tonu iade edildi.
Ayrıca Rusya başta olmak üzere bazı ülkeler, bitki sağlığı gerekçesiyle Türkiye’de bilinen karantina zararlılarının tespit edilmesi durumunda ürünleri geri gönderiyor.
İade Ürünler Ülkeye Sokulmadan Yok Ediliyor
Gümrük müdürlüklerinin talebiyle il tarım ve orman müdürlükleri, geri dönen ürünlerde detaylı kontrol yapıyor. Ürünün aynı olup olmadığı, bozulma, küflenme ya da zararlı varlığı inceleniyor. Mevzuata aykırı bulunan ürünler başka ülkeye gönderilemiyor veya başka biçimde değerlendirilemiyor. Bu ürünler imha ediliyor.
Organik Tarım Da Mercek Altında
2008-2024 döneminde, organik üreticiler dahil olmak üzere toplamda 73 bin 221 denetim yapıldı. Denetimler; çiftçiler, pazarlar ve satış noktalarında yoğunlaştırıldı.
