Türkiye’de kutuplaşmanın boyutları

Proje koordinatörü İstanbul Bilgi Üniversitesi öğretim üyesi Doç. Dr. Emre Erdoğan BİLGİ Göç Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Pınar Uyan-Semerci ve Marshall Fonu GMF-German Marshall Fund Ankara Direktörü Özgür Ünlühisarcıklının katıldığı etkinlikte araştırma sonuçları tartışıldı. Marshall Fonunun GMF-German Marshall Fund bir projesi olan Karadeniz İşbirliği Fonunun BST-Black Sea Cooperation Trust desteğiyle yürütülen araştırma kapsamında Kasım Aralık 2017 tarihlerinde Türkiyenin 18 yaş üstü nüfusunu temsil eden 16 ilde yaşayan 2004 kişiyle yüz yüze görüşmeler gerçekleştirildi.

Yürütücülüğünü İstanbul Bilgi Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü öğretim üyesi Doç. Dr. Emre Erdoğanın yaptığı araştırmada kutuplaşmanın siyasal parti tabanları açısından farklı boyutlarını ele alan ilki 2015 yılında yapılmış olan çalışmanın son iki yılda yaşanan tüm gelişmeler çerçevesinde nasıl değiştiğini anlamak amaçlandı. Doç. Dr. Erdoğan araştırmayla ilgili Kutuplaşma parti taraftarları arasında sosyal mesafe ahlaki üstünlük ve siyasal hoşgörüsüzlük olarak gözlemlenebiliyor. Türkiyede yaşanan sürece dair farklılaşan algılar en uzak görülen parti taraftarlarıyla arasına sosyal mesafe koyma ve ahlaki olarak kendini daha üstte görmeyle neticeleniyor siyasal haklar açısından da hoşgörüsüzlüğü doğuruyor dedi.

Araştırmaya göre tüm farklılıkların yanı sıra parti tabanlarının ortak görüşte olduğu konular dış politika ve Suriyelilere karşı olan tutum oldu. Amerika Birleşik Devletleri tüm parti tabanlarınca en büyük tehdit olarak görülürken Suriyelilerin ülkelerine geri dönmesi konusu da en geniş ortaklığın olduğu alan olarak belirlendi.

ARAŞTIRMANIN DIKKAT ÇEKEN BAZI SONUÇLARI ŞÖYLE

EN UZAK HISSEDILEN SIYASI PARTI TARAFTARLARI HDP AK PARTILILER IKINCI SIRADA

Araştırmaya katılanlar kendi partilerine en uzak hissettikleri siyasi parti taraftarlarının hangisi olduğu sorulduğunda en fazla HDP taraftarlarını yüzde 53 belirtirken AK Parti taraftarları yüzde 24lük oranla ikinci sırayı aldı. HDP taraftarları neredeyse diğer parti tabanlarının hepsinde en uzak hissedilen parti taraftarı olarak tanımlandı. AK Partililerin 64ü MHPlilerin 80i ve İYİ Partililerin 63ü HDP taraftarlarını kendilerine en uzak parti taraftarı olarak görüyorlar. CHPliler için AK Partililer HDPliler içinse MHPliler en uzak hissedilen parti taraftarları.

SIYASAL KUTUPLAŞMA KENDISINI YÜKSEK SOSYAL MESAFEDE GÖSTERIYOR

Araştırmanın sonuçlarına göre görüşülen kişilerin 79u kızlarının en uzak hissettikleri partinin taraftarlarından biriyle evlenmesini istemiyor. 74lük bir kesim o partinin taraftarlarından biriyle iş yapmak istemediğini belirtirken komşu olarak istemeyenlerin oranı da yüzde 70. Çocuklarının o partinin taraftarlarından birinin çocuklarıyla oynamasını istemeyenlerin oranı da yüzde 68.

HER PARTI TARAFTARLARI KENDILERINI DIĞERLERINDEN AHLAKEN ÜSTÜN GÖRÜYOR

Araştırmada bir dizi sıfat sayıldığında katılımcıların iyi sıfatların tamamını kendi parti taraftarlarına uygun gördüğü gözlemlendi: Ülkesinin yararına çalışan 92 Vatansever 91 Onurlu 90 Zeki 84 Cömert 83 ve Açık Fikirli 83. Buna karşılık bütün kötü sıfatlar da diğer parti taraftarlarının özelliği olarak sayıldı: Ülkeye tehdit oluşturan 86 Bencil 84 İkiyüzlü 84 Zalim 83 Kibirli 80 ve Bağnaz 74.

KUTUPLAŞMA ÖTEKI PARTI TARAFTARLARINA DUYULAN SIYASAL HOŞGÖRÜSÜZLÜKTE SOMUTLAŞIYOR

Görüşülenlerin 47si kendilerini en uzak hissettikleri parti taraftarlarının yürüyüş yapmasına olumsuz yaklaşıyor. 44lük bir kesim o grubun toplantı düzenlemesini 43lük bir kesim de basın açıklaması yapmasını onaylamıyor. Diğer grubun telefonlarının dinlenmesini onaylayanların oranı da 50.

ARAŞTIRMAYA KATILANLAR HASSAS KONULARDA SUSKUN KALMAYI TERCIH EDIYORLAR YAKIN ÇEVREDE HERKES AYNI GÖRÜŞÜ PAYLAŞIYOR

Araştırmaya katılanlara OHAL uygulamaları hakkında bir tartışmaya sıralanan ortamlarda katılıp katılmayacakları soruldu. Görüşülenlerin 64ü aileleriyle yedikleri bir yemekte böyle bir tartışmaya katılacaklarını belirtirken arkadaşlarıyla dışarıda yedikleri bir yemekte bu tartışmaya katılacağını söyleyenlerin oranı 57 oldu. Mahalle toplantısında bu konuyu tartışacaklarını söyleyenlerin oranı 45 Facebook ve Twitterda tartışabileceklerini söyleyenlerin oranıysa 25 civarında.

SOSYAL MEDYA KUTUPLAŞMAYA ÇARE OLMUYOR

İnternete erişimi olan kişiler arasında Twitter hesabı olanların oranı 33. Twitter kullanıcılarının 15i Twitterı siyasi görüşlerini sık sık paylaşmak için kullanırken yaklaşık yarısı Twitterda siyasi görüşlerini paylaşmıyor. Twitter kullanıcılarının yüzde 60ı takip ettikleri kişilerin siyasi görüşlerinin kendi siyasi görüşleriyle uyumlu olduğunu söylüyor. Facebook kullanan 87lik internet kullanıcısı için durum daha farklı değil. Siyasi görüşlerini Facebookta paylaşanların oranı 7 ve 56lık bir kesim bu araçta siyasi görüşlerini paylaşmıyor. Araştırmaya göre Facebook kullanıcılarının üçte ikisi arkadaşlarının siyasi görüşlerinin kendileriyle benzer olduğunu söylüyor.

DIŞ POLITIKADA TEHDIT ALGISI VE SURIYELILERE KARŞI TUTUMLAR ÖNEMLI BIR ORTAK PAYDA

Araştırmaya göre dış politika alanında ve Suriyelilere olan tutumda diğer alanlara kıyasla parti tabanları açısından bir ortaklık söz konusu. Amerika Birleşik Devletleri tüm parti tabanları için en büyük tehdit olarak görülmekte. ABye dair algıda da parti taraftarları arasında farklar olmakla beraber olası bir AB üyeliği referandumunda en yüksek evet oranı yüzde 49 ile HDP taraftarları tarafından ifade edilirken en düşük evet oranı yüzde 20 ile MHP tabanında görülüyor. Suriyelilerin ülkelerine geri dönmesi konusu en geniş ortaklığın olduğu alan olarak öne çıkıyor bu konuda parti tabanları hemen hemen aynı fikirdeler.

SIYASAL KUTUPLAŞMANIN ÇÖZÜMÜ ORTAK DÜNYALAR INŞA ETMEK

Araştırma sonuçlarını yorumlayan Doç. Dr. Erdoğan ve Prof. Dr. Uyan-Semerci yaşanacak bir dizi seçim nedeniyle siyasal kutuplaşmanın önümüzdeki dönemde de artma ihtimali olduğunu düşündüklerini belirttiler. Kutuplaşmanın bu kadar yaygınlaşmasının demokrasinin niteliğinin artmasının önündeki en büyük engellerden biri olduğunu belirten araştırmacılar daha fazla kutuplaşmanın önlenebilmesi için farklı siyasi parti taraftarlarının diğerleriyle temas edebilecekleri farklı görüşlerle karşılaşıp o fikirleri tartışabilecekleri ortak ortamların gelişmesi gerektiğini söylediler. Araştırma ekibi medyadaki çeşitliliğin artmasının farklı parti tabanları için bir Ortak Dünya oluşmasına yardımcı olacağını eklediler.