Son zamanlarda mobbing kelimesini ne yazık ki çok duyuyor ve “mobbing” in ne gibi sonuçlar doğurabileceğine şahit oluyoruz. Bu sebeple “mobbing” ne demektir, mobbing” e uğradığımızı nasıl anlarız gibi sorulara cevap bulmak farkında olmamızı sağlayacak ve çözüm üretmemizi sağlayacaktır.
İşyerinde mobbing (Türkçe karşılığıyla yıldırma), bir bireyin bir grup insan tarafından onu örgütten uzaklaştırma çabasıyla kasıtlı olarak aşağılanmasıdır ve genellikle mağdur için itibar zedelenmesi, travmatizasyon, sağlık sorunları, mali zorluklar ve iş kaybına neden olabilir. Genellikle mobbing zorbalıkla (bullying) karıştırılır. Zorbalık her zaman olmamakla birlikte hiyerarşiktir ve iş yerinde daha fazla güce sahip kişi daha az güce sahip bireyi hedef alır. Mobbing ise hiyerarşik değildir ve yalnızca kurbanı dışarı itmek amacıyla toplu olarak kurban üzerinde bir araya gelen bir grup faili içerir. Zorbalık daha çok bireysel bir eylemdir, oysa mobbing, bir grup bireyin bir mağdura karşı toplandığı ve yönetimin mağdurun işine son vermek amacıyla saldırıya yaptırım uyguladığı veya katıldığı bir örgütsel kültürün bir sonucudur.
Psikolog Heinz Leymann mobbing hareketlerini 5 kategoride tanımlar:
İletişime yönelik saldırılar: Susturma, azarlama, temelsiz ve orantısız ısrarcı eleştiri, karar süreçlerinin dışında tutulması vb.
Sosyal ilişkilere yönelik saldırılar: Mağdurla konuşmanın reddedilmesi, mağdura yokmuş gibi davranılması vb.
Kişisel imajına yönelik saldırılar: Mağdur hakkında dedikodu yapmak, bireye iftira atmak ve bireyle alay etmek vb.
Mesleki kariyerine yönelik saldırılar: Mağdura küçük, anlamsız, mağdurun kapasitesinin altında iş verilmesi veya hiç görev verilmemesi.
Sağlığa yönelik saldırılar: Mağdurun ağır ve tehlikeli işler yapmaya zorlanması, aşırı görev verilmesi, fiziksel olarak zorlayıcı görevler verilmesi, fiziksel şiddet tehdidi ve/veya doğrudan cinsel taciz.
“Mobbing”in süresi, şiddeti ve uygulama yöntemine bağlı olarak birçok ruhsal bozukluk ortaya çıkabilir (Türkiye Psikiyatri Derneği). Yaşanılan yıldırma dolayısıyla öfke sorunları ortaya çıkabilir, uyku sorunları, depresif belirtiler, kaygı belirtileri, karamsarlık gibi sorunlar gözlemlenebilir. Depresyon, yaygın kaygı ve panik bozukluğa sebep olabildiği gibi kendini bedensel belirtilerle belli eden sorunlara (vücutta ağrılar vb.) ve psikosomatik hastalıklara (cilt hastalıkları, hipertansiyon vb.) sebep olabilir.
Bu yaşadığı zorluklardan dolayı bir başa çıkma çabası olarak kişi alkol veya madde kullanımına yönelebilir. Madde kullanım bozuklukları geliştirebilir. Travma Sonrası Stres Bozukluğu da ortaya çıkabilecek en önemli sonuçlardan biridir. Tüm bu sonuçların tedavisi için maddi ve manevi zorluklar ise bireyi zorlamaktadır. Aynı zamanda mobbing özgüven kaybına, performans düşüşüne neden olabilir ve işten ayrılmaya, nadiren de olsa intihara sebep verebilir.
Yıldırmaya maruz kalan birey taciz uygulayan kişilere itiraz etmeli, psikolojik şiddetin yaşandığı durumları tanıklarla saptamalı, talimatları yazılı olarak belgelemeli ve uğranılan tacizi belgeli bir şekilde yetkililere veya üst yöneticilere iletmeli ve yaşanılan olumsuz sonuçlardan dolayı gerektiğinde profesyonel yardım almalıdır.
İş yerinde taciz, önce mağduru olmak üzere mağdurun ailesini, örgütü ve toplumu olumsuz yönde etkilemektedir ve bu göz ardı edilecek bir problem değildir.