Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) düzenlemesinin yürürlüğe girmesinin ardından, bu kapsamın dışında kalan sigortalılar için yeni arayışlar hız kazandı. Özellikle 1999 ile 2008 yılları arasında sigorta girişi bulunan çalışanlar, daha adil bir emeklilik sistemi talebiyle kademeli emeklilik modelini yeniden gündeme taşıdı.
EYT sonrası beklenti büyüyor
Meclis’e sunulan yasa teklifiyle birlikte, emeklilik yaşının ve prim gün sayısının sigorta başlangıç tarihine göre aşamalı olarak belirlenmesi hedefleniyor.
Kademeli emeklilik sistemi ne anlama geliyor?
Kademeli emeklilik sistemi; çalışanların tek bir yaş sınırına tabi tutulması yerine, sigorta giriş yılına göre farklı yaş ve prim şartlarıyla emekli olmasını öngören bir geçiş modeli olarak tanımlanıyor. Bu sistemle, uzun yıllar çalışmasına rağmen emeklilik hakkına ulaşamayan kesimlerin mağduriyetinin azaltılması amaçlanıyor.
Uzmanlara göre bu model, emeklilik planlamasını daha öngörülebilir hale getirirken sosyal adalet tartışmalarını da beraberinde getiriyor.
Yasa teklifi Meclis’te
CHP Karabük Milletvekili Cevdet Akay tarafından hazırlanan kademeli emeklilik yasa teklifi Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne sunuldu. Teklif henüz yasalaşmış değil ancak sosyal güvenlik reformları kapsamında ilgili komisyonlarda değerlendirilmesi bekleniyor.
Kamuoyundan gelen yoğun taleplerin, düzenlemenin önümüzdeki dönemde yeniden gündeme alınmasını güçlendirdiği belirtiliyor.
Kimler erken emeklilik hakkı elde edebilir?
Mevcut mevzuat ve gündemdeki düzenlemeler çerçevesinde erken emeklilikten yararlanabilecek gruplar şu şekilde sıralanıyor:
EYT kapsamındakiler (8 Eylül 1999 öncesi sigorta girişi):
Kadınlar için 20 yıl sigortalılık ve 5.000 prim günü,
Erkekler için 25 yıl sigortalılık ve 5.975 prim günü şartı aranıyor.
Engelli çalışanlar:
Yüzde 60 ve üzeri engelliler 15 yıl ve 3.960 günle,
Yüzde 50–59 arası engelliler 16 yıl ve 4.320 günle,
Yüzde 40–49 arası engelliler ise 18 yıl ve 4.680 günle emekli olabiliyor.
Malulen emeklilik:
Çalışma gücünün en az yüzde 60’ını kaybeden sigortalılar için 10 yıl sigortalılık ve 1.800 prim günü yeterli sayılıyor.
Ağır ve yıpratıcı işlerde çalışanlar:
Madenciler, basın çalışanları ve bazı kamu görevlileri için fiili hizmet süresi zammı uygulanıyor.
Doğum ve askerlik borçlanması:
Kadın sigortalılar her doğum için en fazla 2 yıl, toplamda 6 yıla kadar borçlanma yapabiliyor.
Erkek sigortalılar ise askerlik süresi kadar borçlanma hakkına sahip.
Statülere göre şartlar değişiyor
Uzmanlar, emeklilik koşullarının 4A (SSK), 4B (Bağ-Kur) ve 4C (Emekli Sandığı) kapsamlarına göre farklılık gösterebileceğine dikkat çekiyor. Bu nedenle emeklilik planı yapan vatandaşların kendi sigorta statülerini dikkate alarak hesaplama yapmaları öneriliyor.