Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2025 yılı Temmuz-Eylül dönemine ait Gayrisafi Yurt İçi Hasıla (GSYH) verilerini açıkladı. Buna göre ekonomi, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 3,7 büyüme kaydetti. Bu oran, ekonomistlerin yüzde 3,97 seviyesindeki tahmininin altında kaldı. Çeyreklik bazda ise büyüme yüzde 1,1 olarak gerçekleşti. 2024’ün aynı döneminde yüzde 2,8 olan yıllık büyüme, bu yıl kısmen ivme kazanmış olsa da, ikinci çeyrekteki yüzde 4,8’lik tempoya göre yavaşladı.
İNŞAAT SEKTÖRÜ ZİRVEDE, TARIM GERİLEDİ
GSYH’yi oluşturan sektörlere bakıldığında, en yüksek büyüme inşaatta gerçekleşti. İnşaat sektörü, üçüncü çeyrekte yıllık bazda yüzde 13,9 büyüme ile öne çıktı. Finans ve sigorta faaliyetleri yüzde 10,8, bilgi ve iletişim sektörü ise yüzde 10,1 oranında büyüdü.
Buna karşılık tarım sektörü yüzde 12,7 oranında daraldı. Tarımdaki bu sert düşüş, hem arz yönlü sıkıntılara hem de iklim koşullarına bağlı olarak değerlendirilirken, sektörel denge açısından dikkat çeken bir gelişme oldu.
HANEHALKI HARCAMALARI ARTIŞINI SÜRDÜRDÜ
Tüketim tarafında da büyüme devam etti. Hanehalklarının nihai tüketim harcamaları, üçüncü çeyrekte geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 4,8 arttı. Bu artış, iç talebin büyümeye katkı sunmaya devam ettiğini gösteriyor. Devletin tüketim harcamaları ise yüzde 0,8 artarken, yatırım harcamalarını temsil eden gayrisafi sabit sermaye oluşumu yüzde 11,7 yükseldi.
Dış ticaret tarafında ise tablo tersine döndü. Mal ve hizmet ihracatı yüzde 0,7 gerilerken, ithalat yüzde 4,3 oranında artış gösterdi. Bu durum net dış ticaretin büyümeye olan katkısını sınırlandırdı.
CARİ FİYATLARLA GSYH REKOR SEVİYEDE
Üçüncü çeyrekte GSYH cari fiyatlarla 17 trilyon 424 milyar 718 milyon TL olarak gerçekleşti. Bu rakam, yıllık bazda yüzde 41,6’lık artış anlamına geliyor. ABD doları cinsinden ise 432 milyar 880 milyon dolara ulaşıldı.
Bu hızlı artış, enflasyonun da etkisiyle nominal büyümenin güçlü seyrettiğini gösteriyor. Ancak reel büyümenin, beklentilerin altında kalması, fiyat artışlarının görece yüksek kaldığına işaret ediyor.
İŞGÜCÜ ÖDEMELERİ YÜKSELDİ, PAYI GERİLEDİ
Gelir dağılımı cephesinde ise maaş ve ücret ödemeleri yıllık bazda yüzde 41,1 artış gösterdi. Net işletme artığı ve karma gelirdeki artış ise yüzde 43,5 olarak kaydedildi. Ancak işgücü ödemelerinin Gayrisafi Katma Değer içerisindeki payı bu çeyrekte yüzde 35 olarak sabit kaldı. Bu oran, geçen yılın aynı döneminde de aynı seviyedeydi.
Öte yandan, net işletme artığı/karma gelirin payı yüzde 46’dan yüzde 46,7’ye yükseldi. Bu durum, gelir dağılımında sermaye lehine bir eğilimin sürdüğüne işaret ediyor.
EKONOMİSTLER NE BEKLİYOR?
Ekonomistlerin 2025 yılının tamamı için büyüme beklentisi ortalama yüzde 3,49 seviyesinde bulunuyor. Bu çeyrek itibarıyla gelen veriler, yıl sonu tahminlerine yakın bir patikada ilerleme olduğunu gösteriyor. Ancak dış ticaret dengesindeki bozulma ve tarımda süregelen daralma, önümüzdeki dönemde risk unsurları olarak izlenmeye devam edecek.