Ondokuz Mayıs Üniversitesi (OMÜ) Sağlık Bilimleri Fakültesi Çocuk Gelişimi Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Yaşar Barut, çocukların erken yaşta telefon ve tablet gibi dijital cihazlarla tanışmasının beyin gelişimi üzerinde olumsuz etkiler yaratabileceğini söyledi. Barut, ebeveynleri ve öğretmenleri, çocukların teknolojiyle sağlıklı ilişkiler kurabilmesi için bilinçli olmaya davet etti.
Erken Yaşta Ekran Kullanımı Gelişimi Olumsuz Etkiliyor
Doç. Dr. Barut, 0-6 yaş grubundaki çocuklar için deneyimsel öğrenme, oyun ve insan etkileşiminin kritik önemde olduğunu belirtti. Barut, “Telefon gibi pasif ekranlar, dili anlama, duyguları tanıma ve ifade etme gibi gelişim alanlarında gecikmelere neden olabilir” uyarısında bulundu.
Dikkat, Uyku ve Sosyal Beceriler Tehlikede
Barut, uzun süreli dijital cihaz kullanımının dikkat eksikliği, hiperaktivite belirtileri, uyku problemleri ve sosyal etkileşimlerde zayıflıkla ilişkilendirildiğini söyledi. Hızlı görsel geçişler içeren içeriklerin çocukların dikkat sürelerini kısaltabileceğini, mavi ışığın ise uyku hormonlarını baskılayarak uykuya geçişi zorlaştırabileceğini vurguladı. Ayrıca, ekranın yüz yüze etkileşimlerin yerini almasının empati ve sosyal ipuçlarını okuma becerilerini olumsuz etkilediğini kaydetti.
Telefon Sakinleştirici Olarak Kullanılmamalı
Birçok ebeveynin çocuklarını sakinleştirmek veya oyalamak için dijital cihazlara başvurduğunu belirten Barut, bu yaklaşımın yanlış olduğunu ifade etti. “Telefonun bir 'sakinleştirici' ya da 'ödül-ceza aracı' olarak kullanılması, çocukların duygusal düzenleme becerilerinin gelişmesini engeller” dedi.
Anne Baba Rol Model Olmalı
Çocukların teknolojiyle sağlıklı ilişki kurabilmeleri için ailelerin ve öğretmenlerin rol model olması gerektiğini vurgulayan Barut, özellikle okul öncesi dönemde ekran süresinin günde 1 saati geçmemesi gerektiğini söyledi. Çocukların kitap okumaya, açık havada oyun oynamaya ve yaratıcı etkinliklerle meşgul olmaya teşvik edilmesinin önemine dikkat çekti.
Devlet ve Eğitim Politikaları Önemli
Barut, devlet politikalarının çocukların sağlıklı dijital medya kullanımı konusunda bilinçli bireyler olarak yetişmelerini desteklemesi gerektiğini belirtti. Medya okuryazarlığının okul müfredatlarına entegre edilmesi ve ailelere rehberlik hizmetleri sunulmasının önemine değindi. İskandinav ülkelerinde uygulanan “ekran detoksu günleri” ve Japonya’daki sınırlı ekran politikalarının çocukların teknolojiyle sağlıklı bağlar kurmasına yardımcı olan başarılı örnekler arasında yer aldığını söyledi.
