Eğitim-İş Şube Başkanı Ersin Tolga Başbay, üniversitelerin Cumhuriyet tarihinin en ağır kuşatması altında olduğunu belirterek, yükseköğretimde akademik özgürlük, bilimsel liyakat ve gençliğin geleceğinin gasp edildiğini açıkladı.
Üniversite Eğitimi Gençler İçin Artık Lüks
Eğitim-İş’in açıklamasına göre, Türkiye’de üniversiteye girmek umut, üniversitede okumak ise büyük bir lüks haline geldi. TÜİK verilerine göre, 2024 yılında 383 bin öğrenci ekonomik imkansızlıklar nedeniyle üniversiteyi bırakmak zorunda kaldı. EUROSTAT raporuna göre ise Türkiye, Avrupa’da eğitimi yarıda bırakan gençlerin oranının en yüksek olduğu ülke konumunda (%18,7).
Barınma sorununa dikkat çeken Eğitim-İş, KYK yurtlarının yetersiz olduğunu vurguladı. Türkiye genelinde dört öğrenciden yalnızca biri KYK yurdunda kalabiliyor. İstanbul’da bu oran %6,3’e düşüyor. Öğrenciler, fahiş kira fiyatları veya özel yurtlarda kalmaya zorlanıyor.
Üniversite Harcamaları Aileleri Zorluyor
Ankara, İstanbul ve İzmir’de özel yurtta kalan öğrencilerin açılış maliyeti 90–92 bin TL, aylık gideri ise 48–58 bin TL arasında değişiyor. Ev kiralayan öğrenciler için bu maliyet 105 bin TL’yi buluyor. Öğrencilerin aylık temel ihtiyaç masrafları asgari ücretin iki katına çıkarken, OECD raporuna göre Türkiye üniversite okumanın net getirisi açısından sondan ikinci sırada yer alıyor.
YÖK ve Akademik Özerklik Krizi
Eğitim-İş, YÖK’ün 12 Eylül darbesinin mirası olduğunu belirterek, bugün AKP’nin üniversiteler üzerindeki baskı aracına dönüştüğünü ifade etti. Avrupa Üniversiteler Birliği raporuna göre Türkiye, akademik özerklik açısından 35 ülke arasında sonuncu sırada yer alıyor. Rehber atamaları Cumhurbaşkanı’na bırakılması, 56 üniversitede anayasaya aykırı rektör atamaları, bilimsel liyakatin çöküşü olarak değerlendiriliyor.
Üniversitelere Yeterli Bütçe Ayrılmıyor
2025 bütçesinde devlet üniversitelerine 487 milyar TL ayrılırken, Diyanet İşleri Başkanlığı’na 130 milyar TL bütçe ayrıldı. Eğitim-İş, bu durumun üniversitelerin laboratuvar, kütüphane, yurt ve derslik açısından yetersiz kalmasına yol açtığını vurguladı.
Eğitim-İş’ten Çağrı
Eğitim-İş Şube Başkanı Ersin Tolga Başbay, üniversitelerin rantın, gericiliğin ve siyasi baskının elinden kurtarılması için mücadele edeceklerini duyurdu. Başbay, şunları söyledi:
- YÖK kaldırılmalı, üniversiteler demokratik ve özerk yapıya kavuşturulmalı.
- Akademisyenler üzerindeki baskılar son bulmalı, öğrencilerin demokratik hakları güvence altına alınmalı.
- Üniversiteye ayrılan bütçe artırılmalı, barınma ve beslenme sorunları çözülmeli.
- Akademik ve idari personelin maaş, hak ve çalışma koşulları insanca yaşama uygun hale getirilmeli.
Başbay, “Bilim susmaz, gençlik teslim alınamaz!” diyerek çağrılarını sürdürdü.
