Yaklaşık bir asırdır yürürlükte olan İcra ve İflas Kanunu’nda köklü değişiklikler geliyor. Adalet Bakanı Yılmaz Tunç, Prof. Dr. Selçuk Öztek başkanlığındaki bilim kurulunun çalışmalarını tamamladığını ve taslağın artık kamuoyunun ve milletvekillerinin takdirine sunulacağını duyurdu. Yeni düzenlemeler, icra dairelerinin iş yükünü azaltırken, borçluların mağduriyetini önlemeyi amaçlıyor.
İcra Dairelerinde Yapısal Reform
Mevcut sistemde icra daireleri artan iş yükü karşısında yetersiz kalıyor. Yeni taslakta, icra müdürlüklerinin sayısının artırılması, uzman personelin güçlendirilmesi ve teşkilatın revize edilmesi öngörülüyor. Bu değişiklik, alacaklıların daha hızlı sonuca ulaşmasını sağlarken borçlular açısından geciken adaletin yarattığı mağduriyetleri azaltacak.
Borçlu Hakları Güçlendiriliyor
Taslakta özellikle konut hacizleri, kişisel eşyaların korunması ve taşkın haczin yasaklanması gibi borçlu lehine düzenlemeler öne çıkıyor. Bu yaklaşım, Anayasa’nın “insan onuru” ve “konut dokunulmazlığı” ilkeleriyle uyumlu. Borçlunun temel yaşam standardı güvence altına alınırken, maaş haczinde uygulanan ¼ sınır kaldırılıyor ve haczedilemeyecek mallar listesi genişletiliyor.
Elektronik Süreç ve Dijitalleşme
Haciz, satış ve takip işlemlerinde elektronik sistemlerin kullanımı zorunlu hâle geliyor. Böylece süreçler hem şeffaflaşacak hem de hız kazanacak. Özellikle elektronik satış sistemi, ihalelerdeki şaibeleri azaltarak güveni artıracak.
İcra Takibine Başlanabilecek Belgeler Sınırlanıyor
Artık icra takibi yalnızca resmi sözleşmeler, noter senetleri ve faturalar gibi resmiyet kazanmış belgelerle yapılabilecek. Özel yazışmalar veya adi belgelerle takip başlatılamayacak. Bu düzenleme, sahte belgeyle yapılan kötü niyetli takiplerin önüne geçerken, icra teşkilatının iş yükünü de azaltacak.
Arabuluculuk Anlaşma Belgesi ile İcranın Kolaylığı
Arabuluculuk sonucunda düzenlenen anlaşma belgeleri artık doğrudan ilamlı icraya konulabilecek. Böylece taraflar, ayrı dava açmadan veya yeniden yargı sürecine girmeden alacaklarını tahsil edebilecek. Bu düzenleme, arabuluculuğu bağlayıcılığı yüksek bir çözüm mekanizması haline getirerek mahkemelerin iş yükünü azaltacak.
Borcunu Süresinde Ödeyen Borçluya Avantaj
Borçlu, icra emri tebliğinden sonra borcunu süresi içinde öderse yalnızca maktu vekâlet ücretini ödeyecek, takip gideri ve tahsil harcından muaf tutulacak. Bu, borçluları borcunu hızla ödemeye teşvik edecek, alacaklı ise masrafsız şekilde alacağını alacak.
İlam ve Tahsilat Düzenlemeleri
Nafaka, bedensel zarar ve işçi-işveren alacakları gibi istisnalar hariç, ilk derece mahkemesi kararları kesinleşmeden icra edilemeyecek. Ayrıca, işin yapılmaması veya ihlali hâlinde günlük tazminat sistemi devreye giriyor; en az 1.000 TL olmak üzere toplamda 1 milyon TL’yi aşmayacak icra tazminatı öngörülüyor.
Konkordato ve Şirket Güvenceleri
Konkordato kurumu güçlendiriliyor; komiserlerin yetki ve sorumlulukları artırılırken denetim mekanizmaları sıkılaştırılıyor. Bu sayede şirketlerin kötüye kullanımlarının önüne geçilecek ve alacaklıların menfaati korunacak.
Yeni İcra ve İflas Kanunu taslağı, borçlunun temel haklarını korurken, alacaklıya daha hızlı ve güvenli tahsil imkânı sağlayacak. Özellikle arabuluculuk anlaşma belgelerinin doğrudan icraya konulabilmesi ve belgeye dayalı ilamsız icra uygulaması, icra hukukunda önemli bir dönüm noktası olarak görülüyor.