Türkiye’de yabancı kontrolündeki girişimlerin sayısı 2023 yılı sonu itibarıyla 10 bin 265’e yükseldi. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) yayımladığı verilere göre, bu girişimlerin toplam cirodaki payı yüzde 12,8 olarak kaydedildi. Yabancı sermayeli girişimlerdeki bu artış, Türkiye ekonomisinde dış yatırımların etkisini koruduğuna işaret ediyor.
2022 yılında 9 bin 287 olan yabancı kontrollü girişim sayısındaki yıllık artış, yaklaşık yüzde 10 seviyesinde gerçekleşti. Bu şirketlerde çalışan kişi sayısının toplam istihdama oranı ise yüzde 5,1 olarak hesaplandı.
Tütün ve sigorta sektöründe yabancı payı zirvede
Sektörel bazda bakıldığında, yabancı kontrollü girişimlerin cirodan en yüksek payı tütün ürünleri imalatında aldı. Bu alanda yabancı şirketlerin ciro payı yüzde 92,6 gibi dikkat çekici bir seviyeye ulaştı.
İkinci sırada ise finans sektörü yer aldı. Sigorta, reasürans ve emeklilik fonları faaliyetlerinde yabancı şirketlerin ciro payı yüzde 43,2 olarak belirlendi. Bu oranlar, bazı sektörlerde yabancı sermayenin ne denli etkili olduğunu açıkça ortaya koyuyor.
Almanya ilk sırada, ABD ve Birleşik Krallık takipte
Yabancı kontrollü girişimlerin ülke bazlı dağılımında Almanya başı çekti. Türkiye'deki 10 bin 265 yabancı kontrollü girişimden 1.266’sı Almanya tarafından yönetiliyor. Bu şirketlerin toplam yabancı kontrollü ciro içindeki payı yüzde 13,8 olarak kayda geçti.
ABD, 965 girişimle ikinci sırada yer alırken, bu şirketlerin toplam yabancı cirodaki payı yüzde 11,2 oldu. Üçüncü sıradaki Birleşik Krallık ise 706 girişimle yüzde 10,3’lük bir ciro payına sahip.
Bu veriler, Türkiye’deki yabancı yatırımların ülke kaynaklı dağılımında Avrupa ve Kuzey Amerika merkezli şirketlerin öne çıktığını gösteriyor.
Yabancı kontrol tanımı neyi kapsıyor?
TÜİK’in yayımladığı bu istatistikler, Türkiye’de faaliyet gösteren ve doğrudan ya da dolaylı biçimde yabancı kontrolünde olan tüm girişimleri kapsıyor. Kontrol, çoğunlukla hissedar yapısı üzerinden tanımlanıyor.
Bu tür girişimlerin büyüklüğü yalnızca sayı ile sınırlı değil; ciro ve istihdam bakımından da ekonomideki etkileri dikkat çekiyor. Türkiye’de yabancı sermayeli girişimlerin sayısındaki artış, hem küresel yatırımlar açısından bir işaret hem de yerel piyasadaki rekabet yapısına dair önemli bir gösterge niteliğinde.
